“GLEDAJTE U BUDUĆNOST, TAMO ĆEMO SE SRESTI VI I JA“

18 godina od ubistva premijera Zorana Djindjića

Doktor filozofije, državnik, reformator, vizionar i praktičar neiscrpne energije Zoran Djindjić je, gledano sa ove vremenske distance, Srbiju vodio u Evropu, zagovarao savremene standarde o vladavini prava i ljudskim pravima, integraciji i decentralizaciji društva. Prvi je predsednik Vlade Srbije koji je, prema stavovima njegovih političkih saboraca, nakon mračnog perioda režima Slobodana Miloševića, pokušao da Srbiju oslobodi prošlosti i odvede je u budućnost. Srbija se dolaskom Djindjićeve vlade otvorila prema svetu, Beograd su počeli da posećuju visoki zvaničnici medjunarodne zajednice, osetilo se povećanje životnog standarda kod stanovništva, počele su da pristižu svetske donacije, trgovina, privreda i medjunarodna ekonomska saradnja su doživele rast.

Društvene reforme su se osetile za kratko vreme. Zalagao se za saradnju s Haškim tribunalom, suočavanje srpskog društva s prošlošću, ali i odlučno branio nacionalne interese Srbije. Jugoslaviju, a posebno Srbiju je Djindjić video kao nedovršenu državu i uzrok unutrašnjih protivrečnosti i sistemske nefunkcionalnosti.

Karakterističan je bio i po tome što je bio spreman na razgovor i traženju racionalnih rješenja. Najveći politički neistomišljenici bili su mu Miloševićevi socijalisti i Šešeljevi radikali. Oni su osamnaest godina nakon ubistva Djindjića ponovo na vlasti, a Srbija je još uvek daleko od ulaska u EU. Zoran Djindjić je rodjen 1. avgusta 1952. godine u Bosanskom šamcu, gde je njegov otac službovao kao oficir JNA. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu 1974. godine. Već u mladalačkim danima pokazivao je svoju buntovnu prirodu, bio politički angažovan u studentskim organizacijama, zbog čega je hapšen. U periodu od 1977. do 1990. godine boravio je u Njemačkoj na više univerziteta i instituta društvenih nauka – Konstanc, Bon, Frankfurt. Doktorirao je 1979. godine na Univerzitetu u Konstancu gde je radio kao asistent.

Zoran Djindjić bio je jedinstvena pojava u istoriji Srbije, jedan od najtemeljnije obrazovanih intelektualaca svoga doba. Objavio je 252 naslova, na srpskom i nemačkom jeziku. Pisao je filozofske studije, prevodio i priredjivao filozofska dela, pisao uvodne studije, a od rane mladosti bavio se i političkim analizama.

Jedan je od osnivača Demokratske stranke (DS) 1990. godine, i njen predsednik od 1994. godine. Bio je viši naučni saradnik u Centru za filozofiju i društvenu teoriju u Beogradu, poslanik u sva tri višestranačka saziva Narodne skupštine Republike Srbije i Veću republika Skupštine SRJ. Bio je profesor na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu.

Za gradonačelnika Beograda izabran je 21. februara 1997, u ime koalicije “Zajedno“ koja je na lokalnim izborima 1996. odnela pobedu u više gradova u Srbiji. Sa funkcije gradonačelnika smenili su ga 1997. odbornici SPO, SPS i SRS. Na izborima koji su održani septembra 2000. izabran je za poslanika u Veću republika Skupštine SRJ. Za premijera Srbije izabran je nakon pobede DOS-a na republičkim parlamentarnim izborima u decembru 2000. godine. Američki nedeljnik “Time“ 1999. godine uvrstio ga je medju 14 vodećih evropskih politič ara trećeg milenijuma. Dobitnik je ugledne nemačke nagrade “Bambi“ za 2000. u oblasti politike. Djindjić je 2002. godine u Pragu primio nagradu Fondacije “Polak“ i Fonda za američke studije za doprinos razvoju demokratije u Srbiji. Nagrada se dodeljuje svake godine za doprinos sprovodjenju demokratskih i ekonomskih reformi u Centralnoj i Istočnoj Evropi. Posthumno ga je nagradila Fondacija za medjunarodno razumevanje i ljudska prava Univerziteta “Fridrih Šiler“ u Jeni, 2004. godine. Na drugu godišnjicu smrti, 12. marta 2005. predsednik Srbije i Crne Gore Svetozar Marović posthumno je odlikovao Zorana Djindjića Ordenom Nemanje prvog stepena.

Prošlo je 18 godina od njegovog ubistva, a još uvek nije rasvetljena politička pozadina i ko su nalogodavci. Djindjića je hicem iz snajperske puške na ulazu u zgradu Vlade Srbije 12. marta 2003. ubio pripadnik Crvenih beretki, specijalne formacije DB-a tadašnjeg MUP-a Srbije, Zoran Jovanović Zveki. Na maksimalne zatvorske kazne od po 40 godina zatvora osudjeni su komandant Crvenih beretki Milorad Ulemek Legija za organizovanje ubistva, i Jovanović kao izvršilac atentata. Na višegodišnje zatvorske kazne osudjeno je više pripadnika “zemunskog klana“. Zvanično, ubistvo Djindjića je organizovala kriminalna grupa “zemunski klan“, ali politička pozadina atentata do danas nije dokazana. Njegova politička koncepcija reformisanja Srbije, zasnivala se na mobilizaciji ljudskih potencijala. Tim putem je vodio i svoju stranku. Bio je svestan da su reforme, pogotovu brzina kojom je on želeo da ih sprovodi, sukobljavaju sa mentalitetom, nasledjem, sa interesima, sa entropijom. U takvim okolnostima Djindjić je bio izložen napadima i sistematski je sprovodjena njegova javna satanizacija. Bio je svestan senke smrti koja se nadvijala nad njim. Nije odustajao, etika odgovornosti prevladala je strah od smrti.

Ni njegovi protivnici nisu odustajali. Prvi pokušaj atentata koji se dogodio 21. februara 2003. na Novom Beogradu bio je neuspeo. Drugi put nisu rizikovali, pucali su u ledja čoveku koji se kretao uz pomoć štaka.

Jedna od Djindjićevih poslednjih poruka gradjanima bila je u Novom Pazaru: “Gledajte u budućnost, tamo ćemo se sresti vi i ja“.