Ponosni Srbi u Argentini

     Južna Amerika

       Na sednici Skupštine grada Beograda usvojena odluka da Zagorska ulica u Zemunu ponese ime Blagoja Jovovića, koji je 1957. godine u Argentini pucao u Antu Pavelića, tvorca fašističke države NDH u kojoj je ubijeno nekoliko stotina hiljada Srba, Jevreja i Roma.

        Njegova ćerka Karina Jovović, koja živi u Argentini je uzbuđena primila ovu vest:

         Beograd je srce srpskog naroda i lepo je što glavni grad ne zaboravlja velike sinove našeg naroda. To je trenutak velikog ponosa za nas, njegovu porodicu, a verujem i za sve Srbe koji žive u Argentini. Zahvalni smo svima koji su u tome učestvovali. Oduvek sam znala za očevu duboku ljubav prema svom srpskom narodu, ali mi kao porodica smo za njegovo delo saznali tek 1998. godine” – izjavila je Karina Jovović.

     Njen otac Blagoje rođen je u selu Kosić kod Dimitrovgrada 1922. godine. Bio je vojnik Jugoslovenske kraljevske vojske i partizana, ali je prešao kod četnika i od 1942. se borio protiv Nemaca i partizana, Krajem Drugog svetskog rata emigrirao je u Italiju, gde je boravio u izbegličkim logorima. Tu ga je britanska obaveštajna služna angažovala.

     Kada je Blagoje Jovović od jevrejskih prijatelja sznao da je zlikovac Ante Pavelić preko Italije otišao u Argentinu, gde se skriva, krenuo je u potragu za ovim ustašom. U Argenitini je radio kao kamenorezac, konobar, mornar, hotelijer i trgovac. Kao biznismen napustio je trgovinu i postao je industrijalac.

      U to vreme, s kraja četrdestih i početkom pedesetih godina prošlog veka u Agentini je postojala nevelika srpska kolonija, koju su činili potomci prvih naših doseljenika. Kao useljenička zemlja Argenitna je od 1857. primala evropske doseljenike, među kojima je bilo i 821 Srbin iz Srbije, Austro-Ugarske i Crne Gore.

       Nastanjuju se najviše u u provinciji i prestonici Buenos Airesu. Među Srbima koji su prvi stigli bio je ka­pe­tan Mi­loš Vu­ka­so­vić, koji je (1870) osno­vao pa­ro­brod­sko druš­tvo "La Pla­ten­se". Već 1939. go­di­ne bli­zu 20.000 lica po­re­klom iz Ju­go­sla­vi­je ži­ve­lo je u glavnom gradu.

          Srbi, predvođeni Milošom Vukasovićem osnivaju (1881.) Sla­vjan­sko druš­tvo uza­ja­mne po­mo­ći, čitaonicu i svoj list. Orijentisani kao Jugosloveni formiraju svoje društvo, Jugoslovenski dom (1939.) i folklorni ansambl. Tada je već živelo 50.000 ljudi poreklom iz srpskih krajeva.

       Vodeći Srbi tog vremena bili su brodovlasnici Miho i Nikola Mihanović, izdavač Dušan Radonjić, Milorad Vujičić, i Milan Stojadinović, emigrant i bivši premijer jugoslovenske vlade. Sto­ja­di­no­vić je po­kre­nuo list "El Eco­no­mi­sta", u kome je sa­ra­dnik bio i sla­vni pi­sac Mi­loš Crnjan­ski.     

       Političar Milan Stojadinović (Čačak 1888-1961. Buenos Aires) je bio najugledniji srpski emigrant.  Bio je radikal, premije ri ministar u Kraljevini Jugoslaviji, predsednik, i član upravnih odbora: Radio-Beograda, Srpskog brodarskog društva, Standard Elektrika, Izdavačkog koncerna "Vreme", predsednik "Rotari" kluba. 

         Stojadinović je emigrirao u Argentinu u vreme kada je tamo već bio Blagoje Jovović. Izdavao je ugledni list za finansijska pitanja "El Ekonomist" i bio je savetnik predsednika Argentine. Kao saradnik Udbe imao tajno ime Mercedes. U Titovo ime pregovarao sa Anetom Pavelićem u Argentini (1954). Saradnjom sa Udbom spasao život mlađem bratu i porodici u Beogradu.

      Po­sle Dru­gog svet­skog rata Srbi i Jugosloveni u Argentini su for­mi­ra­li Srpsko kul­tur­no druš­tvo Sve­ti Sava, koje je vo­dio Dra­go Vu­koj­čić. U pro­vin­ci­ji San­ta Fe radio je Ju­go­slo­ven­ski pra­vo­sla­vni cen­tar, čiji je pre­dse­dnik bio Mi­tar Gvo­zde­no­vić, dok je Ju­go­slo­ven­sko druš­tvo "Nje­goš" vodio Da­ni­lo Mar­ko­vić.

       Blagoje Jovović je bio član društva “Njegov”, ali i utemeljivač prve srpske crkvene opštine “Sveti Sava” i Udruženja boraca “Draža Mihailović”. Zajedno sa rođacima Jakovom Jovovićem i Milom Krivokapićem, kada je saznao 1957. godine da Ante Pavelić živi u mestu Palomar, odlučio je da ga likvidira i ostveti pobijene Srbe u ustaškoj državi NDH. Desetoh aprila 1957. ispalio je u ustaškog zlotvora pet hitaca, teško ga ranio, od čega je ovaj preminuo u Madridu 1959. godine.

      Srpska zajednica u Argentini nije znala za ovaj herojski čin osvete za stradanje srpskog naroda od ustaša, jer tadašnja Jugoslavija, predsednik Tito i Udba su skrivali informaciju da je Anta Pavelića usmrtio srpski emigrant Blagoje Jovović

      On je živeo mirno i povučeno sa svojom porodicom, suprugom i četvoro dece. Sva deca su krštena u Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Argentini.

        Prva crkva Rođenje presvete Bogorodice građena je od 1986. i osvećena 1995. godine. Novi izgrađeni hram Svetog Save u glavnom gradu je ko­pi­ja crkve kra­lja Mi­lu­ti­na iz ma­na­sti­ra Stu­de­ni­ca. Među graditeljima bili su bro­do­vla­sni­ci, bra­ća Ni­ko­la i Miho Mi­ha­no­vić i par lju­di nji­ma privrže­nih.

        Devedesetih godina u argentinskoj pokrajini Ćaho bilo je nekoliko hiljada Srba u Moćagaju, Rezistenciji, Montenegrinu, Korijentesu i Sanzpenji. Treća crkva Sveti Nikola i parohija u Moćagaju okupljali su oko 350 vernika. U to vreme ugledni Srbi bili su Huan Ra­do­njić, po­zna­ti ar­gen­tin­ski po­li­ti­čar, a nje­go­va ćer­ka Va­ne­sa Ra­do­njić, ar­gen­tin­ska kra­lji­ca le­po­te, Hu­an Vu­če­ti­ća, kri­mi­na­li­stič­ki in­spek­to­r, Mile Ko­va­če­vić, vla­snik ve­li­ke far­me sa tri­de­se­tak hi­lja­da ova­ca i Dra­go­mir Ko­stić ugle­dan srpski emi­grant.

       Novu generaciju argentinskih Srba čine potomci prvih doseljenika, deca Blagoja Jovovića, čija ćerka Karina Jovović radio kao slavista i predovi srpsku književnost, i pridošlice sa Balkana, uglavnom radnici, studenti, naučnici i stručnjaci. U Argentini danas ima oko 30.000 Srba. Svojevremeno su imali delegata u Skupštini dijaspore Srbije. Bila je to Ljiljana Milović Lima. Aktivni su u Udruženju Srba Latinske Amerike, klubu “Njegoš” i SPC.

        Danas Srbi u Argentini imaju četiri crkvene opštine – dve u Buenos Ajresu, u provincijama Santa Fe i Ćaho. Sveštenici koji su ovde bogoslužili otac Boško Stojanović i otac Nikola Radiš, parosi Branko Stanišićo i Isajlo Marković. Crkveni administrator za Argentinu mitropolit Afmilohije započeo je 2012. formiranje nove Eparhije buenosajreske i južno-centralno-američke SPC, koja danas aktivno radi.  Vodi je vladika Kiril poreklom iz Crne Gore.

      Mitropolit Amfolohije bio je prvi čovek koji je primio Blagoja Jovovića prilikom njegovog povrtka u otadžbinu 1998. godine.

        “Otac se posavetovao sa mitropolitom Amfilohijem, koji mu je je rekao da javno progovori. Eto tada smo i mi 1989. godine saznali za njegov herojski čin i bili smo ponosni što je to uradio naš otac. Razumeli smo razloge zbog kojih nije pričao sa nama o pucnjima u Ante Pavelića 1957. Želeo je da nas sačuva od nečega što mi u mladom uzrastu ne bismo mogli da razumemo” – danas nam otkriva ćerka Karina Jovović. 

          Kada sadašnja Zagorska ulica bude dobila ime Blagoje Jovović, na tabli posvećenoj ovom emigrantu pisaće:

         “Uz pomoć nekoliko prijatelja, Blagoje Jovović, u nedostatku sudskog procesa i zakonske kazne, sproveo je pravdu nad zločincem Pavelićem. Tako je osvetio stotine hiljada Srba koji su nevini stradali od ustaške kame u stravičnim zločinima u Drugom svetskom ratu. Zlikovac je preminuo od posledica rana koje mu je naneo ovaj heroj. Imenujući ovu ulicu po Blagoju Jovoviću, Grad Beograd ukazuje počast ovom srpskom heroju za njegov herojski čin, i to nakon što je decenijama bio nepoznat za srpsku istoriju i predanje.“

        Osećanje ponosa preplaviće i argentinske Srbe, a posebno porodicu Blagoja Jovovića.

       “Ako se granice Argentine, zatvorene zbog pandemije, otvore, planiramo da, već krajem decembra, dođemo u Srbiju i Crnu Goru. Sa radošću ćemo zajedno da se prošetamo ulicom Blagoja Jovovića” – poručila je Beograđanima i srpskoj javnosti Karina Jovović, ćerka ovog srpskog heroja.

Marko Lopušina