Srbi u Milvokiju dočekuju Trampovog izaslanika

Kako javlja srpska organizacija „Srbi za Trampa“ američki specijalni izaslanik američkog predsednika Donalda Trampa za dijalog Ričard Grenel prisustvovaće u nedelju 25. oktobra 2020. godine pravoslavnoj liturgiji u hramu Svetog Save u Milvokiju. Može se pretpostaviti da za ovu posetu jednog od najuticajnijih Amerikanaca postoje danas najmanje dva razloga. Prvi je jačanje američko-srpskog prijateljstva, a drugi je deo političkih aktivnosti zvaničnog Vašingtona prema srpsko zajednici u SAD. Uostalom, izvor ove važne informacije inicijativa „Srbi za Trampa“,snažno podržava kandidaturu aktuelnog predsednika SAD na predstojećim izborima.

          Ričard Alen Grenel je rođen pre 54 godine. Diplomirao na Univerzitetu Evanđel, a magistrirao na Univerzitetu Harvard. Politički angažovan kao republikanac bio je portparol SAD u Ujedinjenim nacijama od 2001. do 2008. godine. Tokom mandata američkog predsednika Džordža Buša, Grenel je bio ambasador SAD-a u Nemačkoj, a potom  šef svih tajnih službi u Americi. Danas je aktivni Trampov izaslanik u pregovorima Beograda i Prištine. Ta politička funkcija približila ga je američkim Srbima, posebno onima koji žive u Milvokiju, kao jednom od centara starih i novih srpskih doseljenika.

        Milvoki je američki grad sa oko 15.000 Srba. Već 150 godina Srbi naseljavaju predgrađa Franklin, Kadahi, Rasin i Oklahomu. Do 1916. godine u Milvokiju i okolini bileo je oko 6.000 Srba. Masovno su se doselili iza Drugog svetskog rata i u fabrici "Harni šveger" proizvodili su dizalice, u "Alis čalmis" turbine i traktore, u "Kreni treker" glodalice i strugove.

        Posle tridesetak godina rada u fabrikama jedan broj srpskih doseljenika je stekao zavidan kapital, koji im je pomogao da krenu u sopstveni biznis, Kostići su otišli u advokaturu, Rađenovići i Krstići u ugostiteljstvo, Milosavljevići i Skorojevići u motelijerstvo. A Rašići u sport, Kresovići u zdravstvo.  Glava ove porodice Milan Kresović, rođeni Kistanjanin, kao oficir Kraljevine Jugoslavije zapao je u nemačko ropstvo 1942. godine,odakle je, nekoliko godina kasnije useljen u Ameriku. Njegova supruga Ljubica, sa decom Borom i Draganom, koji su rođeni u Sarajevu, doselila se tokom rata u Beograd, gde je radila kao nastavnica. Tu je dočekala kraj rata sa nadom da će se uskoro sresti sa svojim mužem. Preko Italije i Francuske u leto 1953.godine Ljubica Kresović je sa sinovima, posle jedanaest godina pala u zagrljaj svom suprugu Milanu Kresoviću u Milvokiju.

        Danas Srbi u Milvokiju imaju tri hrama Sv. Sava u Milvokiju, Sv. Nikola u Kadahiju i Sv. Đorđe u Rasinu.

Saborna crkva Svetog Save u Milvokiju, u kojoj će gost biti američki izaslanik Ričard Grenel, formirana je 1912.

Crkva je izgrađena u srpsko-vizanijskom stilu. Njena unutrašnjost je gotovo u potpunosti prekrivena zidnim mozaicima koji su koštali više od 3 miliona američkih dolara, a rađeni su 35 godina. Mozaik je dizajnirao italijanski umetnik Sirio Toneli, a na njemu se nalaze važne ličnosti pravoslavne vere u vizantijskom ikonografskom stilu.

Pored crkve nalazi se Dvorana američkih Srba koja je otvorena 1950. godine. U okviru dvorane sprovođene su važne političke kampanje, pa i američki izbori u Viskansinu i Milvokiju.

      Prvi sveštenik je bio Dušan Bogić. Prvi članovi uprave bili su Rade Ostojić privremeni predsednik, Vaso Dragojlović, predsednik, Simo Oegović potpredsednik i Mihailo Javorina sekretar.

        Novi hram Svetog Save podignut 1958. kada ga je osveštaio vladika Dinosije. Hram je jedno vreme bio katedralna crkva i sedište Eparhije srednje- zapadno-američke novogračaničke i SPC za Severnu i Južnu Ameriku. U njoj su služili episkopi Dionisije, Irinej i Longin. Danas ova parohija i njena crkva pripadaju Eparhiji novogarčaničkoj arednjeameričkoj, koju vodi episkop Longin iz Čikaga.

         Ova veoma značajna crkva i za same Amerikance, jer je ubrajaju u baštinu američke kulture, ima Srpsku školu, crkveni hor „Stevan Šijački“, KSS, folklorni ansambrl „Šumadija“, orkestar tamburica, sportske klubove u fudbalu, košarci, boćanju, Spoemenički memorijalni cnetar stradalim Srbima u Drugom svetkom ratu, koji su podigli Amerikanci i ima Srpsko-američki memorijalni hol ili Američku dvoranu. Sedište je nacionalnih organizacija Četnički pokret „Gavrili Princip“, Kola četničkih sestara,  Pokret srpskih četnika „Ravna Gora“, SNS, SKK „Petar Kočić“ i kluba „Jadran“ američkih Jugoslovena.

       Starešina hrama je prota Dragan K. Veleušić, koji je javno izjavio da su „Crkva i američki Srbi ponosni, što će im se na nedeljnoj liturgiji u crkvi Svetog Save pridružiti gospodin Grenel, koji će, prilikom svoje posete državi  Viskonsin, posetiti i srpsku zajednicu”.

      Prota Dragan Veleušić je  rođen u Kotor Varoši 1954. Odrastao na Ravnoj Vrhovini, na granici kotorvaroške i kneževske opštine. Osnovnu školu je završio u Viševicama i Živinicama. U septembru 1969. upisao se u Bogosloviju Svetog Save u Beogradu. Rukopoložen 1978. u čin prezvitera i upućen na pastirsku službu u parohiju Svetog Save u Johanesburgu, Južna Afrika.

        Po odluci vladike Save 1984. godine otac Dragan Veleušić biva postavljen za paroha u Galvestonu i za sekretara Eparhije srednjezapadnoameričke. Prvog januara 1989. postavljen je za drugog paroha pri hramu Svetog Save u Milvokiju. Veleušić već tri decenije uspešno vodi parohiju SPC u Milvokiju i Sabornu crkvu Svetog Save, koja okuplja američke Srbe širom države Viskansin i grada Milvokija.

      Dragan Veleušić je afirmisan i kao autor je knjiga “Čemernica”, “Ravna Vrhovina i jauci”, “Vapaji i moljenja”.Dobitnik je nagrade “Desanka Maksimović” za književnost.

        Saborna crkva Svetog Save u Milvokiju je decenijama saborno mesto u kome se okupljaju ne samo pravoslavni vernici, već i članovi nacionalnih organizacija SNO, SBP, KSU, UBKJV i oko četničkih klubova. Njihovi predvodnici su bili Branislav Pačirski, Nedejko Grubor, Đoko Marić, izdavač lista "Četničke novine", Jovo Miljuš, Ostoja Grabovac, Bata Rađenović, Anka Erni, Majkl Šnaki i Nikola Kostić, branilac Srba u Hagu. Srpski radio u Kadahi vodili su dugo godina Dragan Kresović, Ivo Obradović i danas Miša Đukić.

      U Milvokiju je radio uspešno vodio legendarni major Nikola Kosić, koji je čitav radio arhiv poklonio SANU. Devedesetih Vidan Brajković u Milvokiju je vodio i prvi TV program američkih Srba, koji je zbog nedostatka sredstava nedavno ugašen.

        Grad je centar srpskih masona u državi Viskansin, koje je predvodio Đorđe Vignjević, veliki majstor lože Royal iz Milvokija. Član je Viskonsin kluba, menadžer Američko-srpskog memorijala i CŠO "Sv. Sava", dok je njegova supruga članica KSS. Đorđe je ugledan biznismen. Mason je bio i Aleksandr Radičević, vlasnik srpskog restorana "Stari grad".

      Ovaj beogradski restoran u Milvokiju svojevremeno su posećivali glumac, guverner i američki predsednik Ronald Regan, senator Velš, guverner Tomi Tomson, kongresmen Džim Mudi, oskarovac Karl Malden, košarkaški div NBA Vlade Divac, dr Radovan Karadžić i eks predsednik Dobrica Ćosić.

       U Milvokiju znameniti Srbi su dr Predrag Robert Gaković, profesor slavistike na Univerzitetu Viskansin u Medisonu, zatim doktor Dragan Bogunović, nekada službeni lekar američke olimpijske bokserske reprezentacije, Dragan Brajković, domaćin Srpskog doma, advokat Đorđe Brašić, poznat kao zaštitnik Srba pred američkim sudovima, zubari Biljana i Rade Latinović, Žika Babić, predsednik crkve Sveti Nikola, đakon dr Božidar Grgur i advokat Nikola Kostić.

       Srbi imaju u Milvokiju i dva fudbalska kluba "Ujedinjeni Srbi " i "Srpski sport klub", koji su više puta bili šampioni i pobednici kupa države Viskonsin.

Marko Lopušina